Święta Bożego Narodzenia zazwyczaj kojarzą się z magiczną atmosferą i wspólnym czasem spędzanym z rodziną. Jednak ten okres może również wiązać się z wieloma stresującymi sytuacjami. Problematyczne tematy poruszane podczas świątecznych rozmów, samotność, brak bliskich, którzy odeszli, intensywne przygotowania, zakupy oraz gotowanie – wszystko to może negatywnie wpływać na nasze samopoczucie psychiczne. Jak sobie z tym poradzić? O to zapytaliśmy psycholog Karolinę Kosińską.
Świąteczno-noworoczny czas dla wielu osób może wiązać się z wyzwaniami emocjonalnymi i stresem. Źródłem napięcia bywają liczne obowiązki, organizacja rodzinnych spotkań oraz presja związana z wyborem i przygotowaniem prezentów. - Dążymy do tego, aby było idealnie, co wywołuje presję i może prowadzić do napięcia i niepokoju. Sprawy nie ułatwia fakt, że zewsząd jesteśmy bombardowani medialnymi obrazami perfekcyjnych świąt i szczęśliwych rodzin. To może prowadzić do porównywania się z innymi i poczucia bycia
niewystarczającym, niespełniającym oczekiwań. Wydatki związane ze świętami, takie jak:
prezenty, jedzenie, podróże czy dekoracje, mogą być dla wielu osób obciążeniem
finansowym, co również może prowadzić do stresu i niepokoju w tym okresie, który jest
powszechnie kojarzony z hojnością i obdarowywaniem bliskich. Święta często koncentrują
się na rodzinie i przyjaciołach, dlatego dla osób, które straciły bliskich może być to
szczególnie trudny czas. Trudny, ponieważ pierwszy raz ubiera się choinkę lub piecze ciasto
bez kogoś lub czegoś znaczącego. Strata może wywoływać smutek, tęsknotę i uczucie pustki
w tym okresie, który powszechnie jest uważany za radosny i pełen miłości. To bardzo ciężkie
doświadczenie. W tej sytuacji ważne, aby pozwolić sobie odczuwać to, co czujemy. Nie
bądźmy na siłę szczęśliwi, radośni i upojeni magią świąt. To przyniesie jeszcze więcej
frustracji i tak zmęczonemu przygotowaniami organizmowi - radzi Karolina Kosińska.
Świąteczne spotkania rodzinne mogą być czasami wyzwaniem, zwłaszcza gdy poruszane są tematy delikatne lub kontrowersyjne. - Przed spotkaniem z rodziną najlepiej przygotować odpowiedzi na pytania, które mogą pojawić się w kontekście trudnych tematów. Dobrze zastanowić się, jakie są nasze poglądy i jak wyrazić je w sposób spokojny i szanujący innych. Gdy pada trudne pytanie, należy zachować spokój i nie reagować emocjonalnie. Kontrola nad swoimi emocjami pomoże utrzymać sytuację na spokojnym i konstruktywnym poziomie. Poinformuj osobę, która sprawiła Ci przykrość o tym co czujesz. Postaw granice, reaguj z szacunkiem, ale zdecydowanie. Przygotuj sobie krótkie odpowiedzi wcześniej i jeśli pojawi się trudne pytanie, ucinaj rozmowę zanim się rozkręci. Pamiętaj także, że za przebieg rozmowy i jej treść odpowiadają obie strony. Jeśli nie czujesz się komfortowo rozmawiając na dany temat, np. politykę, możesz zastosować neutralną odpowiedź, unikając podawania swojego zdania. Można również asertywnie odpowiedzieć, że jest to skomplikowany temat i nie chciała/byś go poruszać podczas świąt, można również zaproponować inny temat, bardziej neutralny: hobby, sport, filmy. Zamiast skupiać się na kontrowersyjnych tematach, lepiej skoncentrować się na pozytywnych aspektach spotkania rodzinnego. Podziel się radosnymi wiadomościami, dobrą energią i wspomnieniami, dzięki czemu atmosfera będzie miła i pozytywna - wyjaśnia.
Samotność w okresie świątecznym potrafi być wyjątkowo trudna. W polskiej tradycji Boże Narodzenie jest postrzegane jako czas przeznaczony na wspólne chwile z najbliższymi. Niestety, z różnych powodów nie wszyscy mają możliwość spędzenia tego czasu w towarzystwie innych. - Nie wahajmy się szukać pomocy, jeśli potrzebujemy wsparcia emocjonalnego, rozmowa z terapeutą lub psychologiem może okazać się bardzo pomocna i dająca inną perspektywę. Zachęcam, aby skorzystać z okazji i zadzwonić lub napisać do bliskich osób, które są daleko, to może być również doskonała okazja, aby odnowić kontakt z kimś, z kim chcieliśmy zrobić to dawno temu. Warto zaangażować się również na przykład w akcje dobroczynne, wolontariat lub w lokalne wydarzenia świąteczne: koncerty, kiermasze i inne aktywności, które mogą stanowić okazję do poznania nowych osób i uczynienia czegoś dobrego dla innych. Można oddać się samorozwojowi lub swoim zainteresowaniom. Wykorzystać ten czas czytając, malując, słuchając muzyki, medytując, czytając książki inspirujące do rozwoju duchowego. Można również pomyśleć o adopcji zwierzaka, który dostarczy towarzystwa i miłości, a także zapewni dodatkowy cel w życiu, co jest szczególnie ważne, jeśli czujemy się samotni. Niejednokrotnie słyszałam w swojej pracy, że ktoś np. postanowił walczyć o siebie i swoje zdrowie, dla ukochanego psa lub kota. Mam ogromny szacunek do zwierząt, mają one bowiem niezwykłą moc terapeutyczną - podkreśla słupecka psycholog.
Kolejnym bolesnym i trudnym przeżyciem podczas świąt, może być fakt, że będą one pierwsze bez ukochanej dla nas osoby. - Ważna jest akceptacja doświadczanych emocji. Należy dać sobie przestrzeń na smutek, żal i tęsknotę. Nie tłumić emocji, ponieważ są one naturalne w przypadku utraty. Pamiętajmy, że nie musimy przez to przechodzić sami. Można poszukać grupę wsparcia lub zgłosić się do psychoterapeuty, który będzie towarzyszył i wspierał w procesie żałoby. Zamiast unikać świątecznych tradycji, spróbować kontynuować te, które lubiła bliska osoba. Może to pomóc w poczuciu, że jest ciągle obecna wśród nas. Znajdźmy sposób, aby uczcić pamięć bliskiej osoby, podzielić się wspomnieniami z innymi członkami rodziny, obejrzeć wspólnie zdjęcia, pójść na cmentarz. Ważne jest, aby zadbać o swoje samopoczucie w tym trudnym okresie, zadbać o swoje zdrowie emocjonalne i fizyczne, biorąc udział w aktywnościach, które się lubi i które przyniosą radość. I wreszcie wdzięczność. Pomimo straty, zawsze są rzeczy, za które można być wdzięcznym. Wszystkie emocje, które odczuwamy, są naturalne i normalne. Każdy radzi sobie ze stratą na swój sposób i ważne jest, aby dać sobie czas i przestrzeń na przejście przez ten proces.
Wiele stresu wywołują również sytuacje, które robimy na ostatnią chwilę: zakup prezentów, artykułów spożywczych, czy domowe porządki. - Dobrze rozplanowane przygotowań na pewno zaoszczędzi stresu. Zanim jednak zaczniemy planować, warto zadać sobie kilka pytań: co jest dla mnie ważne, jak chciał/abym spędzić ten czas, czego oczekuje, jakie są moje priorytety. Ta refleksja pozwoli skupić się na najważniejszych zadaniach, uniknąć nadmiernego obciążenia. Dobrze mogą sprawdzić się listy zadań. Dobrze jest zapisać wszystkie rzeczy, które należy zrobić i podzielić je na mniejsze etapy. Pomoże to zwiększyć efektywność i śledzić postępy. Wykonane zadania odznaczamy, aby mieć poczucie satysfakcji i motywacji do dalszej pracy. Dobrym pomysłem jest podzielenie obowiązków pomiędzy domowników. Każdy może mieć swoje obszary odpowiedzialności, co pomoże rozłożyć obciążenie i skrócić czas potrzebny do wykonania wszystkich czynności. Bądźmy również elastyczni w swoich planach, ponieważ rzeczy mogą nie iść zgodnie z planem. Podchodźmy do tego z otwartym umysłem i dostosujmy się do zmieniających się okoliczności. W tym okresie ważne jest, aby dbać o swoje zdrowie psychiczne. Postarajmy się znaleźć czas dla siebie i dla własnych potrzeb. Pozwólmy sobie również na relaksację, czytanie książek, ćwiczenia mindfulness lub inne aktywności, które pomogą się zrelaksować i odprężyć. Zadbajmy o odpowiednią ilość snu, zdrową dietę i regularną aktywność fizyczną. Weźmy pod uwagę, że święta to czas, który powinien przynosić radość i spokój, a nie stres.
Nowy Rok to moment, w którym wiele osób decyduje się na wyznaczenie nowych celów życiowych. Jednak, jak wskazują badania, jedynie około 8% udaje się je zrealizować. Najczęstszymi przyczynami niepowodzeń są niewłaściwe sformułowanie celu oraz brak wystarczającej motywacji. - Wyznaczanie celów zarówno noworocznych jak i tych w życiu może być procesem osobistym i subiektywnym. Zachęcam jednak do tego, aby cele, które wyznaczamy były realistyczne i osiągalne, uszyte na miarę naszych możliwości, czasu i zasobów. Im bardziej konkretny i sprecyzowany cel, tym łatwiej oceniać postępy, dlatego dobrze jest sformułować je w sposób jasny i konkretny. Umożliwi to również podzielenie celu na etapy. Mniejsze kroki będą motywowały do ich realizacji. Jak mówi stare porzekadło: nie da się zjeść słonia na raz, najlepiej zjeść go po kawałku! Drobne sukcesy pozwolą utrzymać motywację, a także czuć nieustanną dumę i satysfakcję, że proces realizacji posuwa się naprzód. Ponadto przydatne może być również, zapisanie swoich celów oraz określenie terminu realizacji - pozwoli to utrzymać dyscyplinę i kontrolować postępy. Ważna jest również motywacja i odpowiedzenie sobie na pytanie po co podejmować wysiłek i trud - w tym przypadku pomocne może być stworzenie mapy marzeń. Mapa marzeń to narzędzie wizualizacji i konkretyzowania swoich celów i marzeń. Polega na stworzeniu graficznej reprezentacji swoich życiowych pragnień, umieszczając na niej obrazy, słowa i symbole, które symbolizują te marzenia. Mapa marzeń może zawierać różne obszary życia, takie jak zdrowie, kariera, związki, podróże, hobby, finanse, rozwój osobisty itp. Ma na celu pomóc osobie w skoncentrowaniu się na swoich celach i marzeniach, stymulować wyobraźnię i motywować do działania. Mapa marzeń jest często tworzona przy użyciu kolażu z wycinków z magazynów, czasopism, fotografii, a także dodawaniem własnych obrazów i notatek. Ważne jest regularne przeglądanie mapy marzeń, aby utrzymać ją w świadomości i dążyć do realizacji swoich marzeń. Nie zapominajmy o elastyczności: cele mogą ewoluować wraz z upływem czasu, bądźmy życzliwi dla siebie i akceptujący drobne potknięcia lub zmiany. Pamiętajmy, że osiąganie celów wymaga wytrwałości i determinacji.
Pamiętajmy, że ze swoimi problemami nie musimy być sami. Warto dać sobie pomóc. - Do specjalisty powinniśmy udać się, gdy mamy objawy, które wzbudzają nasz niepokój i samoistnie nie mijają. Nawet drobne objawy, które utrzymują się przez dłuższy czas, powinny być skonsultowane ze specjalistą, gdyż mogą być one zwiastunem początkowego stadium choroby i/lub zaburzenia, a wczesna interwencja może zapobiec dalszemu rozwojowi choroby. Istnieje wiele miejsc, w których można otrzymać pomoc: można zacząć od konsultacji z lekarzem rodzinnym, psychologiem, psychoterapeutą, zgłosić się do poradni zdrowia psychicznego, skorzystać z pomocy grupy wsparcia lub z telefonów zaufania - mówi psycholog Karolina Kosińska.
Ważne numery telefonów:
Telefon Zaufania Fundacji „Twarze Depresji” - 22 290 44 42
Całodobowa Linia Wsparcia - 800 70 2222
Antydepresyjny Telefon Zaufania - (22) 484 88 01
Antydepresyjny Telefon Forum Przeciwko Depresji - (22) 594 91 00
Telefon zaufania dla dzieci - 116 111.
- Pamiętajmy, że niezależnie od tego, gdzie i kiedy szukamy pomocy, ważne jest,
abyśmy niezwłocznie poprosili o nią, jeśli czujemy, że zdrowie psychiczne jest zagrożone.
Odwaga w podejmowaniu działań i szukaniu wsparcia to pierwszy krok na drodze do
zdrowia psychicznego - zaznacza.
My sami możemy być wsparciem dla innych. - Najważniejsza jest przede wszystkim obecność, aktywne słuchanie i empatyczna postawa. Często sama możliwość podzielenia się z kimś swoimi problemami bywa pomocna.Wysłuchaj, zrozum, zapytaj co możesz zrobić, czego potrzebuje dana osoba, jak możesz pomóc, co zrobić i/lub jakiego wsparcia oczekuje. Czasami wystarczy zaoferowanie gotowości do wspólnego spędzenia czasu, wysłuchania, potowarzyszenia. Jeśli z jakiegoś powodu trudno jest nam wspierać, możemy zaoferować pomoc w znalezieniu specjalisty, może to być psycholog, psychoterapeuta, psychiatra czy też grupa wsparcia. Zmiany nie zawsze pojawiają się natychmiastowo. Wsparcie wymaga czasu i wysiłku. Bądź cierpliwy wobec trudności, z jakimi spotyka się druga osoba, i daj jej przestrzeń i czas, które są potrzebne do procesu rozwiązania problemu. Ważne jest, aby być wrażliwym na potrzeby i granice drugiej osoby, unikać narzucania swojego zdania i respektować jej autonomię i wybory.
